Hoofdhaar van 7.500 Lifelines-deelnemers onderzocht op stresshormoon cortisol
De hoofdharen van 7.500 Lifelines-deelnemers worden gebruikt bij een onderzoek van het Erasmus MC naar de invloed van het stresshormoon cortisol op overgewicht, diabetes en hart- en vaatziekten. Het lichaam maakt cortisol aan bij psychische of lichamelijke stress . Vaak wordt cortisol gemeten in bloed, urine of speeksel, maar deze methoden laten slechts een momentopname zien. De onderzoekers van het Erasmus MC gebruiken daarom voor dit onderzoek hoofdhaar. Het hoofdhaar, dat ongeveer één centimeter per maand groeit, geeft veel interessante informatie over een periode van enkele maanden.
Vergroot stress de kans op overgewicht?
Het is voor het eerst dat op zo’n grote schaal onderzocht wordt of een hogere hoeveelheid cortisol in het lichaam, afgemeten aan hoofdhaar, een rol speelt bij het ontwikkelen van overgewicht, diabetes en hart- en vaatziekten. Naast de meting van het stresshormoon in het hoofdhaar, gaan de onderzoekers kijken naar de gevoeligheid voor dit hormoon, die deels genetisch bepaald is. Dat doen ze met behulp van al verzamelde Lifelines-gegevens. Door deze gegevens samen te voegen, kunnen de onderzoekers kijken naar de invloed van stresshormonen op onder andere obesitas en hart- en vaatziekten. De onderzoekers verwachten in 2020 de eerste conclusies te kunnen laten zien.
Opslag, uitgifte en analyse
Lifelines verzamelt sinds 2006 lichaamsmaterialen en data van 167.000 deelnemers in Noord Nederland om onderzoek naar gezonder oud worden mogelijk te maken. Van ruim 59.000 Lifelines-deelnemers is in 2014 haar verzameld. Deze haarplukjes zijn elk in een aparte envelop gedaan en bij een constante temperatuur van 20 graden Celsius bewaard. De eerste drie centimeter van deze plukjes worden verwerkt door de afdeling Klinische Chemie in het Erasmus MC. Een speciaal apparaat meet de hoeveelheid cortisol, nadat de stresshormonen uit het hoofdhaar zijn vrijgemaakt in een alcoholachtige vloeistof.
Derde onderzoeksronde
Elke vijf jaar staan Lifelines-deelnemers lichaamsmaterialen af en doen ze een aantal metingen zoals het meten van de bloeddruk en het laten maken van een hartfilmpje. In 2017 is de tweede onderzoeksronde afgerond en eind 2019 start Lifelines met de derde ronde. Met behulp van Lifelines-data zijn al ruim 250 publicaties gedaan.
Over de onderzoekers
Professor Liesbeth van Rossum is internist-endocrinoloog bij het Erasmus MC en oprichter van het Centrum Gezond Gewicht in Rotterdam. Haar onderzoeksgroep, met hierin Eline van der Valk (de arts-onderzoeker die het project coördineert), heeft een bijzondere interesse in obesitas en alle bijdragende factoren, waaronder stress. De groep van professor van Rossum was een van de eersten die hoofdhaar gebruikte om cortisol te meten. Deze methode is inmiddels, samen met professor Yolanda de Rijke van de klinische chemie, verder geoptimaliseerd om op grote schaal toe te passen.
